NHÀ HÁT EPIDAURUS HY LẠP - DI CHỈ KHẢO CỔ NHIỀU BÍ ẨN

Tổ chức Khoa học, Giáo dục và Văn hóa của Liên hiệp quốc Unesco đã công nhận Di chỉ khảo cổ Epidaurus của Hy Lạp là Di sản văn hóa thế giới năm 1988.

Di chỉ khảo cổ Epidaurus nằm trong một thung lũng hẹp của Hy Lạp, với nhiều tầng khảo cổ. Có nhiều công trình kiến trúc nằm trong khu vực này nhưng nhiều nhất vẫn là những công trình công cộng như: bênh viện, điện thờ cúng. Các công trình này được xây dựng bổ sung trong một thời gian dài dưới thời Hy Lạp và La Mã. Một vài công trình đặc biệt được xây dựng để phục vụ tầng lớp thượng lưu, quý tộc. Một trong số những công trình đó là nhà hát Epidaurus - nhà hát được coi là kiệt tác kiến trúc của Hy Lạp cổ đại.

Nhà hát cổ Epidaurus, Hy Lạp là nhà hát cổ đại hoàn hảo nhất về mặt âm học và thẩm mỹ.

Nhà hát cổ Epidaurus ở thành phố Epidaurus, Hy Lạp là một kiệt tác kiến trúc được thiết kế bởi kiến trúc sư đến từ Argos, Hy Lạp. Đây được coi là nhà hát Hy Lạp cổ đại hoàn hảo nhất về mặt âm học và thẩm mỹ.

Nhà hát cổ này được xây dựng vào cuối thế kỷ thứ 4 trước Công nguyên bởi kiến trúc sư Polykleitos the Younger. Với sức chứa từ 13.000 đến 14.000 khán giả, nhà hát là nơi tổ chức các sự kiện âm nhạc, các buổi lễ tế thờ cúng thần Asclepius và cũng được sử dụng như một nơi để chữa bệnh cho bệnh nhân, vì người ta tin rằng việc xem các buổi biểu diễn có tác động tích cực đến sức khỏe tinh thần và thể chất của người bệnh.

Ngày nay, khu di tích nhà hát thu hút một lượng lớn du khách nước ngoài và được sử dụng để biểu diễn các vở kịch cổ trang. Buổi biểu diễn hiện đại đầu tiên được thực hiện tại nhà hát là vở bi kịch Electra của Sophocles (trình diễn vào năm 1938).

Các buổi biểu diễn từng bị tạm dừng trong giai đoạn Chiến tranh thế giới thứ hai nhưng sau đó được tổ chức trở lại vào năm 1954. Năm 1955, nơi này còn được trình chiếu tuồng cổ. Nhà hát thường được sử dụng để tổ chức các sự kiện âm nhạc lớn và trong khuôn khổ lễ hội Epidaurus, các diễn viên nổi tiếng của Hy Lạp và nước ngoài thường biểu diễn tại đây.

Sau hàng nghìn năm, nhà hát vẫn giữ được cấu trúc đặc trưng của một nhà hát thời Hy Lạp cổ đại. Khán phòng được chia theo chiều dọc thành hai phần không bằng nhau. Do thiết kế đặc biệt này, các kiến trúc sư đã đạt được cả âm học tối ưu và một khoảng mở để quan sát tốt hơn.

Khu biểu diễn hình tròn với đường kính 20 m là trung tâm của nhà hát. Dàn nhạc được bao quanh bởi một đường ống thoát nước ngầm đặc biệt có chiều rộng gần 2 m. Đối diện khán phòng và phía sau dàn nhạc là tòa nhà sân khấu của nhà hát được xây dựng theo hai giai đoạn, giai đoạn đầu được đặt vào cuối thế kỷ thứ 4 tới giữa thế kỷ thứ 2 trước Công nguyên.

Cuộc khai quật có hệ thống đầu tiên của nhà hát bắt đầu vào năm 1881 bởi hiệp hội khảo cổ học, dưới sự chỉ đạo của nhà khảo cổ học Panayis Kavvadias. Nhà hát cổ đại Epidavros được bảo quản trong tình trạng rất tốt sau những lần trùng tu. Vì thế, nhà hát hiện tại - ngoại trừ tòa nhà sân khấu - gần như hoàn toàn ở hình dạng ban đầu.

Tại sao khán giả ngồi ở hàng ghế cuối cùng của nhà hát Epidaurus, Hy Lạp, cách sân khấu 60m, có thể nghe thấy tiếng của diễn viên trên sân khấu mở mà không cần hệ thống khuyếch đại âm thanh?

Bí mật này đã được Viện Công nghệ Georgia khám phá – đó chính là chỗ ngồi!

Chất lượng âm thanh của nhà hát là chủ đề nghiên cứu của rất nhiều nhà nghiên cứu chuyên và không chuyên tư nhiều năm qua.

Vào thời kỳ nhà hát mới được hoàn thành, người Hy Lạp vẫn không thể hiểu được vì đâu mà một nhà hát lộ thiên lại có thể có được chất lượng âm thanh tuyệt hảo như vậy. Họ không biết điều đó được tạo nên bởi những viên đá chọn lọc làm chất liệu xây dựng nhà hát hay do kỹ thuật xây dựng. Thậm chí trong hàng trăm năm sau, chất lượng âm thanh của nhà hát vẫn còn là chủ đề gây tranh cãi trong nhiều trong giới kiến trúc sư và các chuyên gia.

Phải mãi cho đến những năm gần đây, khi kỷ nguyên công nghệ với kỹ thuật đã vượt trội, 2 kỹ sư đến từ Viện Công nghệ Georgia ở Atlanta là Nico Declercq và Cindy Dekeyser mới đưa ra câu trả lời lý giải sự kỳ diệu này. Theo 2 kiến trúc sư thì chìa khóa ở đây chính là sự xắp xếp các hàng ghế ngồi theo bậc thang. Theo tính toán của họ, cấu trúc này là hình dáng hoàn hảo cho việc lọc âm, khử nhiễu các âm thanh tần số thấp (là thành phần chính của tiếng ồn nền trong nhà hát) đồng thời khuếch đại giọng có tần số cao của diễn viên. Tuy nhiên, kỹ sư Declercq không chắc chắn việc đặc tính này được tạo ra cố ý hay vô tình trong quá trình thiết kế. Nhưng dù thế nào, ông vẫn cho rằng người Hy Lạp và La Mã cổ đại đã đánh giá đúng khả năng truyền âm của nhà hát Epidaurus và áp dụng chúng cho những nơi khác.

Thêm một điều hấp dẫn chưa có lời giải tại nhà hát Epidaurus đó là khu vực sân khấu.

Thông thường một sân khấu giao hưởng hoặc ca múa được thiết kế có hình tròn với đường kính khoảng 19,5 mét. Nhưng tại nhà hát Epidaurus, sân khấu với đường kính hoàn hảo 19,5 mét lại có một bệ thờ. Các nhà lịch sử và khảo cổ cho rằng khả năng bệ thờ này là để thờ Thần rượu nho của Hy Lạp.

Tại di chỉ khảo cổ Epidaurus còn một số công trình khác nhưng khi nói đến di sản này người ta chỉ nhắc tới nhà hát Epidaurus, lý do là bởi đây là công trình đã được phát lộ đầy đủ và là một công trình kiệt tác của kiến trúc Hy Lạp cổ đại.

Hiện nay, chính phủ Hy Lạp vẫn cho tổ chức một vài chương trình âm nhạc đặc biệt tại nhà hát tuy nhiên không thường xuyên. Đây cũng là một trong những điểm thăm quan du lịch nổi tiếng tại Hy Lạp.

Viết bởi: Nguyễn Hoàng Lan

Nguồn: Sưu tầm và tổng hợp