THÁP BELÉM - CỬA NGÕ VÀO THỦ ĐÔ CỦA BỒ ĐÀO NHA

Tháp Belem nằm ở thành phố Lisbon, Bồ Đào Nha ở miền Nam châu Âu.

Di tích này được dựng lên với mục đích phục vụ như một cửa ngõ vào thành phố Lisbon nhưng cũng là hệ thống phòng thủ chống lại các cuộc xâm lược và tấn công có thể xảy ra từ Tagus.

Thành lũy này được xây dựng cũng nhằm bảo vệ Tu viện Jeronimos, đây là những điểm chiến lược để xâm lược thành phố.

Vua John II của Bồ Đào Nha (1455-1495), là người khởi xướng công trình này, kể cả các pháo đài Cascais và São Sebastião da Caparica.

Bờ biển Belém từng được bảo vệ bởi một con tàu, Grande Nau. Con tàu này đã được thay thế bằng Tháp Belém vài năm sau đó trong năm năm cuối cùng của triều đại Vua Manuel I của Bồ Đào Nha.

LỊCH SỬ

Tháp được xây dựng trong khoảng thời gian từ năm 1515 đến năm 1521 bởi kiến ​​trúc sư quân sự Francisco de Arruda, người đã thiết kế một số pháo đài được dựng lên ở Maroc, trên những vùng đất thuộc sở hữu của người Bồ Đào Nha. Ảnh hưởng của nghệ thuật Moorish thể hiện rõ trong các đồ trang trí tinh tế của các cửa sổ và ban công hình vòm, cũng như các mái vòm có khía của các tháp canh. Có khả năng là Diogo de Boitaca, kiến ​​trúc sư đầu tiên của Tu viện Jerónimos, cũng tham gia vào việc trang trí tòa nhà. Các bức tường thành được trang trí bằng các họa tiết điêu khắc phong phú, đặc trưng của phong cách Manueline.

Năm 1580, khi Lisbon bị quân đội Tây Ban Nha xâm lược để đấu tranh giành ngai vàng của Bồ Đào Nha, tòa tháp đã được nhượng lại cho Công tước xứ Alba, Ferdinand Alvaro của Toledo. Trong nhiều thế kỷ sau đó, tòa tháp chủ yếu được sử dụng làm nhà tù, nơi các phòng giam ngầm thường xuyên bị ngập nước. Do chiều cao và không bị che khuất trong cảnh quan, một số nhà sử học tin rằng tòa tháp chủ yếu đóng vai trò là tiền đồn.

Tòa tháp được xây dựng trên một hòn đảo nhỏ gần bờ sông Tagus, đã chứng kiến ​​bờ biển phía bắc dần dần tiến lại gần hơn theo thời gian. Một số hướng dẫn viên cho rằng tòa tháp nằm ở trung tâm sông Tagus và trận động đất năm 1755 đã làm thay đổi hướng đi của nó, đưa tòa tháp gần bờ hơn – tuy nhiên, phiên bản này chưa bao giờ được xác nhận.

Vào những năm 1840, dưới sự thúc đẩy của nhà văn Almeida Garrett, tòa tháp Belém đã được Vua Ferdinand II của Bồ Đào Nha trùng tu. Đồng thời, các yếu tố trang trí theo phong cách tân manueline đã được thêm vào tòa nhà.

Tòa nhà được công bố là di tích quốc gia vào năm 1910.

NGHỆ THUẬT & KIẾN TRÚC

Tháp Belém được coi là một trong những công trình chính của phong cách Manueline, đặc biệt là nhờ nhiều họa tiết đặc trưng như quả cầu armillary (biểu tượng của Manuel I), cây thánh giá của dòng Chúa Kitô (mà Manuel I thuộc về) hoặc các mái vòm có gân tinh xảo. Tuy nhiên, một số đồ trang trí của tòa tháp có niên đại từ khi trùng tu, vào giữa thế kỷ 19, chẳng hạn như các tấm khiên có hình cây thánh giá của dòng Chúa Kitô, trang trí các bức tường thành cũng như tu viện nhỏ. Những đồ trang trí công phu nhất hướng về phía Tagus.

Pháo đài có một căn phòng hình vòm, là hầm pháo, với các lỗ mở trên các bức tường dày 3,5m dành cho 17 khẩu súng nòng lớn. Mái mở ở giữa hầm pháo giúp phân tán khói do những khẩu súng này tạo ra. Bệ pháo đài cũng có thể dùng làm vị trí cho các loại vũ khí cỡ nhỏ hơn.

Tháp Belém là công sự đầu tiên của Bồ Đào Nha có hai tầng vị trí bắn, đánh dấu sự phát triển mới trong kiến ​​trúc quân sự. Các góc của bệ pháo đài này cũng như đỉnh tháp được trang bị các tháp canh có mái vòm gợi nhớ đến nghệ thuật Moorish. Phần đế của các tháp canh có hình ảnh các loài động vật hoang dã, bao gồm cả một con tê giác được coi là tác phẩm điêu khắc đầu tiên về loài động vật này trong nghệ thuật Tây Âu. Con tê giác này có lẽ là một trong những con tê giác mà Manuel I đã gửi cho Giáo hoàng vào năm 1515. Bệ pháo đài cũng có bức tượng Đức Mẹ và Chúa Hài Đồng Belém hướng về phía tháp.

THAM QUAN

Lối vào tháp là qua một hiên được trang trí bằng một số họa tiết Manueline, bao gồm cả quả cầu thiên văn. Toàn bộ tháp được trang trí bằng những sợi dây xoắn được chạm khắc trên đá, thậm chí còn tạo thành một nút thắt ở mặt tiền phía bắc của tòa nhà. Tháp được đặt tượng Thánh Vincent và Thánh Michael Tổng lãnh thiên thần, và có một số cửa sổ hình vòm. Loggia theo phong cách Phục hưng có mái che chạy dọc theo toàn bộ mặt phía nam của tầng một của tháp, mang đến nét kiến ​​trúc của Venice. Nhiều tấm khiên trang trí trên các bức tường thành theo phong cách tân Manueline.

Tòa tháp cao 35 mét, có ba tầng và một sân thượng nhìn ra quang cảnh xung quanh. Thuốc súng được giữ ở tầng ngang với mực nước biển. Có thể lên các tầng trên bằng cầu thang xoắn ốc. Các căn hộ của chỉ huy nằm ở tầng một và một nhà nguyện, được trang trí bằng cây thánh giá của dòng Chúa Kitô và quả cầu thiên văn, nằm ở tầng bốn.

Viết bởi Nguyễn Hoàng Lan

Nguồn: https://torrebelem.com/en/belem-tower/